Hiệu quả bước đầu

Thừa Thiên Huế từng là thủ phủ của xứ Đàng Trong (thời chúa Nguyễn), sau đó là kinh đô của quốc gia phong kiến thời cận đại (triều Nguyễn), nhiều nghệ nhân và ngành nghề nổi tiếng khắp nước đã quy tụ về Huế theo lệnh trưng tập của chính quyền Trung ương. Do đó, Huế trở thành một trung tâm tiểu thủ công nghiệp quan trọng, cung ứng sản phẩm cao cấp cho triều đình, các tầng lớp thượng lưu và một số mặt hàng dân gian... Quá trình quy tụ nghệ nhân và sản xuất đã hình thành nhiều làng nghề, phố nghề rộng khắp với nhiều ngành nghề đa dạng như: chạm gỗ, thợ vàng, thêu, may áo dài,…đã đi khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Với vị thế là một trung tâm du lịch của quốc gia, sản phẩm thủ công nghiệp truyền thống Huế có một vị trí quan trọng để tạo nên tính hấp dẫn và ấn tượng đối với khách du lịch đến Huế. Từ năm 2005 đến nay, vào những năm lẻ, tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức các kỳ Festival nghề truyền thống. Tại mỗi kỳ Festival nghề truyền thống , các nghệ nhân, thợ giỏi của các cơ sở nghề truyền thống đã đem hết tài năng, trí tuệ và tinh hoa của nghề để tạo nên những sản phẩm độc đáo giới thiệu với công chúng và du khách gần xa. Qua đó, đã giới thiệu, quảng bá cũng như làm sống dậy các nghề, làng nghề, làng nghề truyền thống Huế; đồng thời thúc đẩy bảo tồn các giá trị văn hóa Huế, văn hóa Việt Nam, góp phần thúc đẩy phát triển ngành du lịch và kinh tế địa phương.

Tại mỗi kỳ tổ chức Festival nghề truyền thống Huế, ngành du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế đã luôn mạnh dạn kết nối các Tour đến với các làng nghề, các điểm tham quan du lịch như: Tour du lịch trải nghiệm Đúc đồng, nhà vườn Thủy Biều, Kim Long; Tour ấn tượng Huế xanh; Gốm, Nón Lá, Hoa giấy Thanh tiên, Tranh làng sình…Anh Trần Hùng, hướng dẫn viên du lịch tại Huế chia sẻ, cùng với làng hương (nhang) Dương Xuân Thượng chỉ dẫn khách du lịch trải nghiệm qua cách xe hương thì nhiều làng nghề truyền thống khác tại Huế cũng ăn nên làm ra nhờ biết tạo ra những sản phẩm phục vụ khách du lịch như nón Thúy (Phủ Cam), hoa giấy (Thanh Tiên), đan lát Bao La…Đây được xem là cách để kết hợp khai thác tốt các tiềm năng du lịch di sản vốn có của Huế với vị thế là một trung tâm du lịch của Quốc gia. Phát triển du lịch làng nghề được xem là một hướng đi hiệu quả để gìn giữ, bảo tồn và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của tỉnh Thừa Thiên Huế. Đây là cái “hồn” của du lịch Huế với hàm lượng văn hóa cao cùng thế mạnh từ các di sản.

Ông Nguyễn Thanh, Giám đốc Sở Công Thương cho hay, khi nghề truyền thống và làng nghề phát triển rất thích hợp để khai thác và phát triển du lịch. Bởi khách du lịch đến làng nghề không chỉ mua sắm, xem các nghệ nhân làm ra sản phẩm mà còn mong muốn tìm hiểu những giá trị phi vật thể tồn tại hàng nghìn năm. Tuy nhiên, do sản xuất thủ công, năng suất thấp nên sản lượng sản phẩm làng nghề truyền thống Huế vẫn còn ít và giá thành lại cao, vì vậy khó cạnh tranh trên thị trường. Các cơ sở sản xuất sản phẩm nghề và làng nghề truyền thống Huế vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ; thiếu vốn đầu tư, thiếu sự gắn kết, hợp tác giữa các cơ sở sản xuất, giữa các ngành nghề, làng nghề với nhau. Nhất là, thiếu sự phối kết hợp giữa các ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, xuất nhập khẩu, du lịch, thương mại, khoa học - công nghệ, các nghệ nhân với các nhà sản xuất. Công tác quảng bá, giới thiệu cho du khách còn yếu, chưa tạo được ấn tượng mạnh, gây sự chú ý và sức hấp dẫn với du khách...

Sản phẩm nghề truyền thống của Làng nghề mây tre đan Bao la, huyện Quảng Điền

Phát triển làng nghề gắn với du lịch

Hiện nay, Thừa Thiên Huế có 92 làng nghề, trong đó có 42 làng nghề truyền thống có bề dày lịch sử lâu đời như đúc đồng Phường Đúc, nón lá Phủ Cam, mây tre đan Bao La, cẩn khảm xà cừ Địa Linh, điêu khắc Mỹ Xuyên, kim hoàn Kế Môn, gốm Phước Tích, tranh giấy Làng Sình, hoa giấy Thanh Tiên, dệt zèng (thổ cẩm) A Lưới... Để bảo tồn và phát triển các làng nghề truyền thống, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã phê duyệt “Quy hoạch phát triển nghề truyền thống và làng nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020, định hướng đến năm 2025 (theo Quyết định số 111/QĐ-UBND ngày 17/1/2015). Trong kế hoạch khôi phục, phát triển nghề và làng nghề truyền thống, Thừa Thiên Huế xác định phải gắn với phát triển du lịch.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phương, phát triển làng nghề gắn với du lịch sẽ tạo ra quá trình sản xuất tại chỗ thông qua việc cung ứng các sản phẩm hàng hóa của các làng nghề cũng như các dịch vụ du lịch, tạo thêm việc làm cho người lao động nông thôn. Mặt khác, việc đưa hoạt động du lịch về với các làng nghề truyền thống không chỉ tạo ra một nguồn thu nhập mới cho người dân làng nghề, mà còn góp phần không nhỏ thúc đẩy phát triển nghề truyền thống ở địa phương bằng việc tạo ra những sản phẩm có hàm lượng, đặc trưng văn hóa cao đáp ứng nhu cầu du khách.

Căn cứ Quy hoạch phát triển nghề truyền thống và làng nghề đến năm 2020, định hướng đến năm 2025 trên địa bàn tỉnh, hiện nay một số làng nghề đã được Tỉnh lựa chọn để tiến hành quy hoạch không gian làng nghề và đào tạo nguồn nhân lực không chỉ giỏi nghề, mà còn biết trình diễn và tham gia các hoạt động quảng bá du lịch. Trong giai đoạn 2016 - 2020, có 8 nghề và làng nghề gắn với du lịch tại các làng nghề ưu tiên đầu tư khôi phục, phát triển như sau: Làng nghề Đúc đồng Huế (phường Phường Đúc và Thủy Xuân, TP. Huế); Làng nghề Gốm Phước Tích và Làng nghề Điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên (xã Phong Hòa, huyện Phong Điền); Làng nghề Tranh dân gian làng Sình và Hoa giấy Thanh Tiên (xã Phú Mậu, huyện Phú Vang); Làng nghề Nón lá Thủy Thanh (xã Thủy Thanh, thị xã Hương Thủy) và Làng nghề  Nón lá Mỹ Lam (xã Phú Mỹ, huyện Phú Vang); Làng nghề Dệt Zèng tại các xã A Roàng, A Đớt, Thị trấn A Lưới, huyện A Lưới; Làng nghề đan lát mây tre Bao La, xã Quảng Phú và Thủy Lập, xã Quảng Lợi, huyện Quảng Điền.

Khách du lịch rất thích thú xem các nghệ nhân thao diễn nghề truyền thống 

Cùng với đó, một số giải pháp sẽ được triển khai thực hiện đó là: xây dựng chính sách khuyến khích, hỗ trợ kinh phí cho các sơ sở sáng tác mẫu sản phẩm mới và mạnh dạn đầu tư dây chuyền công nghệ thiết bị hiện đại để sản xuất các sản phẩm làng nghề truyền thống Huế theo hướng sản xuất hàng loạt, giá thành thấp phục vụ nhu cầu của đông đảo du khách đi đôi với mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Hỗ trợ đầu tư hạ tầng làng nghề, đồng thời với quy hoạch các khu sản xuất tập trung và hỗ trợ dạy nghề bằng hình thức truyền nghề truyền thống như: đúc đồng, kim hoàn, điêu khắc gổ, mộc, thêu, v.v đào tạo những người thợ có tâm huyết có tay nghề cao. Có chính sách hỗ trợ nguyên liệu cho sản xuất sản phẩm thủ công truyền thống như nón lá, mây, tre, gổ, đót…; quy hoạch vùng nguyên liệu; giao quyền quản lý, khai thác cho cộng đồng dân cư địa phương, hướng dẫn quy trình khai thác bền vững. Tăng cường hơn nữa các hình thức thông tin, quảng bá sản phẩm, giới thiệu trên các phương tiện truyền thông về nét đặc trưng Huế cũng như các giá trị văn hóa, lịch sử ẩn chứa trong các sản phẩm làng nghề truyền thống Huế. Xây dựng chương trình khôi phục, phát triển làng nghề với chương trình phát triển dịch vụ du lịch; đẩy mạnh hoạt động các tour du lịch làng quê, làng nghề...

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ cho biết, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, đăng ký bản quyền cho sản phẩm của làng nghề cũng là vấn đề rất được tỉnh quan tâm. Khi các làng nghề đã có thương hiệu thì việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy các làng nghề có hiệu quả, dễ dàng hơn cũng như giải quyết được một lượng lớn lao động, tăng nguồn thu nhập, nhất là ở khu vực nông thôn. Đây cũng là điều kiện góp phần đáp ứng các tiêu chí chuyển dịch cơ cấu lao động trong quá trình xây dựng nông thôn mới hiện nay ở Thừa Thiên Huế.