Xây dựng đời sống văn hóa là nhu cầu, nguyện vọng của đông đảo các tầng lớp nhân dân mà theo Thủ tướng, “ai cũng muốn gia đình hạnh phúc, ai cũng muốn xóm làng yên ấm”.

Bắt nguồn từ sự tự nguyện giao ước thi đua của 6 gia đình ở thôn Ngọc Tỉnh, xã Ngọc Long, huyện Yên Mỹ (Hưng Yên) vào thập niên 60, quy ước về xây dựng làng văn hóa Trang Liệt (Bắc Ninh) và Nông Cống (Thanh Hóa) vào những năm 90 của thế kỷ XX, đây là những mô hình gia đình văn hóa, làng văn hóa đầu tiên được hình thành ở nước ta.

Tại Tam Kỳ (Quảng Nam), nơi được lựa chọn để phát động phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trong phạm vi cả nước vào năm 2000, đã có rất nhiều sáng tạo trong việc xây dựng và phát huy văn hóa dòng tộc, hương ước, quy ước cộng đồng; ở Hải Hậu (Nam Định) tiếp tục phát huy truyền thống trong xây dựng và giữ vững danh hiệu “Huyện Văn hóa-Anh hùng”...

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, vào cuộc của cả hệ thống chính trị, 18 năm qua, phong trào đã thực sự trở thành cuộc vận động văn hóa lớn, nhận được sự hưởng ứng và tham gia đông đảo của các tầng lớp nhân dân. Đây là sợi dây gắn kết các phong trào thi đua, các cuộc vận động trên toàn quốc.

Phong trào văn hoá ở huyện nông thôn mới rất nhiều ấn tượng, “người ta trồng hoa trước nhà để mọi người cùng thưởng thức”, Thủ tướng bày tỏ.

Gia đình văn hóa với truyền thống tốt đẹp “ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền” được chú trọng, đã phát huy những yếu tố tích cực, góp phần to lớn trong việc duy trì và bảo vệ các tế bào của xã hội lành mạnh

Năm 2017, đã công nhận hơn 19 triệu gia đình văn hóa. Cả nước đã có trên 1,2 triệu tấm gương người tốt, việc tốt; đã công nhận hơn 69.000 làng, thôn, ấp, bản, buôn, tổ dân phố văn hóa; đã có gần 3.500 xã đạt chuẩn nông thôn mới (chiếm 38,9%), 55 đơn vị cấp huyện được công nhận huyện nông thôn mới. Đây có thể coi là những hạt nhân, điểm sáng cần tiếp tục được nhân rộng.

Chúng ta đã ban hành nhiều văn bản quản lý nhà nước, nhất là gần đây Bộ VHTT&DL đã có nhiều công sức nghiên cứu, hoàn thiện và trình Thủ tướng ban hành Nghị định 122 ngày 17/9/2018 quy định về xét tặng danh hiệu gia đình văn hoá, làng, thôn, ấp, bản, tổ dân dân phố văn hoá. Đây là văn bản quan trọng nhằm tiếp tục nâng cao chất lượng xây dựng văn  hóa trong thời gian tới.

Tuy nhiên, Thủ tướng cho rằng vẫn còn tồn tại một số bất cập, hạn chế trong lĩnh vực này. Trước hết là vấn đề nhận thức, đặc biệt là trong nhận thức nhiều nơi còn cho rằng việc thực hiện phong trào là trách nhiệm của riêng ngành văn hóa, chứ không phải là của các cấp, các ngành, của cộng đồng, của toàn dân… Chất lượng danh hiệu văn hóa chưa cao, chưa đồng đều giữa các vùng miền và kết quả chưa thực sự bền vững. Ví dụ, không ít gia đình tuy được công nhận là gia đình văn hóa nhưng chưa phát huy được yếu tố văn hóa và giá trị cao đẹp của gia đình trong cuộc sống.

Thủ tướng cho rằng bên cạnh quan tâm đến phát triển kinh tế thì cũng cần quan tâm vấn đề văn hóa. Nếu đời sống vật chất mà không có tinh thần, không có văn hóa thì không có ý nghĩa nữa. Chúng ta xây dựng kinh tế thị trường định hướng XHCN chứ không phải xây dựng xã hội thị trường.  

“Các đồng chí dành thời gian, nguồn lực cho việc này để chúng ta có cộng đồng, gia đình văn hóa đầy ắp tiếng cười, tình cảm thân thương, chia sẻ”, Thủ tướng bày tỏ.

Tăng sức đề kháng với mặt phản văn hóa

Quán triệt sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”, Thủ tướng nêu rõ, phải xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, làm cho văn hóa thật sự là động lực, nền tảng tinh thần của xã hội; chăm lo bồi dưỡng, phát triển con người Việt Nam đủ tự tin, đủ bản lĩnh và năng lực hội nhập thế giới, đủ sức đề kháng với mặt phản văn hóa trong toàn cầu hóa”.

Theo Thủ tướng, phải xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh ở cả cấp độ quốc gia, địa phương, cơ sở, trong từng cộng đồng dân cư và mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Cần tôn vinh, đề cao những phẩm chất tốt đẹp, cao thượng, nhân văn. Cần đấu tranh phê phán, chống các quan điểm, hành vi sai trái, tiêu cực, trái đạo lý. Xây dựng đời sống văn hóa là việc làm của toàn dân, là nhiệm vụ toàn diện và lâu dài, phải huy động được sức mạnh tổng hợp trong triển khai thực hiện.

Quang cảnh Hội nghị. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Thủ tướng đề nghị Ban Chỉ đạo Trung ương Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” cần xây dựng kế hoạch phối hợp các bộ, ngành Trung ương và địa phương triển khai thực hiện toàn diện các nội dung của phong trào. Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động theo hướng thiết thực, hiệu quả, bám sát thực tiễn, có trọng tâm, trọng điểm. Phát huy lối sống “Mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người”.

Thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, khách quan, công bằng việc bình xét và công nhận các danh hiệu văn hóa theo đúng quy định tại Nghị định số 122/2018/NĐ-CP mà Chính phủ mới ban hành để nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa. Phát huy tốt vai trò giám sát, phản biện của các tổ chức xã hội, cộng đồng dân cư.

Khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư, hỗ trợ cho các hoạt động của phong trào. Tạo mọi điều kiện cần thiết để nhân dân chủ động, tự tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, phát triển và nâng cao đời sống văn hóa ở cơ sở. Phổ biến, nhân rộng các điển hình tiên tiến và phát huy hiệu quả các danh hiệu văn hóa; có cách nghĩ, cách làm tích cực, sáng tạo.

Cho rằng cuộc sống luôn đặt ra cho chúng ta nhiều khó khăn, thách thức, đoàn kết sẽ tạo nên sức mạnh đưa chúng ta đến những thành công, Thủ tướng tin tưởng, Hội nghị sẽ đưa ra những định hướng, nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, sáng tạo để tạo ra một động lực mới, khí thế mới, phát huy cao độ sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc để toàn dân chung sức, chung lòng thực hiện tốt phong trào, xây dựng nước Việt Nam XHCN, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, với một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng.

Đức Tuân-Đình Nam